چرا درس میخونیم اما فراموش می کنیم؟

چه اتفاقی درون  مغز ما می افتد که ما مطالبی که سر کلاس یاد گرفتیم رو فراموش می کنیم و چیزی یادمان نمی اید یا اینکه برای امتحان درس خواندیم و سر جلسه انگار هیچ اثری از مطالب نیست ؟  ما حافظه ضعیفی داریم یا نه مشکل همه هست ؟ 

امتحانات نهایی و کنکور یکی از مراحل مهم در زندگی دانش‌آموزان است که تأثیر زیادی بر روی آینده‌ی تحصیلی و حرفه‌ای آنها دارد. این امتحانات با خود فشارهای زیادی را برای دانش‌آموزان ایجاد می‌کنند.

من می خواهم در این مقاله  انواع حافظه ها  را بررسی کرده و سپس   با توجه به عملکرد هر بخش طوری رفتار کنیم که مطالب را بهتر و بیشتر به  ذهنمان بسپاریم  که باعث بشود که در نتیجه عملکردمان در زندگی تحصیلی و شغلی  رضایت بخش و مفرح  باشد.

 واقعیت این  است  که  ما سه نوع حافظه داریم حافظه حسی ، حافظه کوتاه مدت ، حافظه بلند مدت .  

هر کدام از این  حافظه ها وظایف مختلفی را بر عهده دارند و نقش‌های گوناگونی در فرایند یادگیری و به خاطر سپاری اطلاعات دارند.

• حافظه حسی: 

حافظه حسی شامل اطلاعات حسی (بینایی، شنوایی، لامسه و غیره) است که در اثر تجربه‌های حسی به مغز وارد می‌شود.  حافظه حسی بی  نهایت است  پس اطلاعات نامحدودی وارد آن می شود . این نوع حافظه به عنوان دروازه‌ای برای ورود اطلاعات به حافظه کوتاه مدت عمل می‌کند. اطلاعات حافظه حسی به طور کلی به مدت زمان کوتاهی(تا چند ثانیه) در مغز ذخیره می‌شوند و سپس می‌توانند با توجهی که به آنها می شود به حافظه کوتاه مدت منتقل شوند.

• حافظه کوتاه مدت: 

  

      حافظه کوتاه مدت عبارتند از حافظه‌ای که اطلاعات به مدت کوتاه‌تر از یک دقیقه در آن ذخیره          می‌شوند. حافظه کوتاه مدت که به آن حافظه کاری نیز می گویند بسیار محدود است این نوع حافظه در انجام وظایف روزمره، مانند حل مسائل یا تصمیم‌گیری‌های سریع، نقش اساسی دارد. اطلاعات در این نوع حافظه توسط تکرار و تمرین به مدت زمان کوتاه‌تر ذخیره می‌شوند و در صورت عدم تمرین و تکرار، به راحتی فراموش می‌شوند.

• حافظه بلند مدت: 

حافظه بلند مدت جایگاهی برای ذخیره اطلاعات به مدت طولانی‌تر دارد. اطلاعاتی که از حافظه کوتاه مدت به این نوع حافظه منتقل می‌شوند، پس از تکرار و تمرین مناسب به حافظه بلند مدت منتقل می‌شوند. این نوع حافظه نقش اساسی در حفظ مطالب دائمی مانند مفاهیم آموزشی، خاطرات زندگی و مهارت‌های عملی دارد.

اثر یادگیری در هر نوع حافظه:

• حافظه حسی: اطلاعات حسی به طور موقت در حافظه حسی ذخیره می‌شوند و برای انتقال به حافظه کوتاه مدت نیاز به توجه و تمرکز داریم.
• حافظه کوتاه مدت: اطلاعات با تکرار و تمرین در حافظه کوتاه مدت ثبت می‌شوند و به مرور با تکرار مناسب به حافظه بلند مدت منتقل می‌شوند.
• حافظه بلند مدت: اطلاعات به مدت طولانی در این نوع حافظه ذخیره می‌شوند و تکرار مکرر و تمرین‌های مستمر می‌توانند باعث تقویت اطلاعات در این نوع حافظه شوند. 

برای اینکه بهتر متوجه عملکرد حافظه ها بشوید از شما می خواهم به یکی از کارهایتان دقت کنید  مثلا  وقتی که  با تلفن همراهتان صحبت می کنید و همزمان مشغول انجام کار دیگری هستید یا  راه می روید وقتی فرد پشت تلفن  می خواهد  حرف مهمی بزند می ایستید هیچ کاری نمیکنید صدای تلویزیون را کم کرده و با تمام دقت و توجه به او گوش می دهید این گونه از تمام مکالماتی که فرد مقابل با شما داشته فقط آن دسته که به آن توجه نموده اید از حافظه حسی وارد حافظه کوتاه مدت شما می شود و وقتی که آن مطالب را برای فرد دیگری تکرار می کنید مطالب وارد حافظه بلند مدتان می شود و وقتی آن مطالب را چند بار تکرار کنید آن وقت است که مدت زمان بیشتری در ذهنتان می ماند و اگر کسی چند هفته بعد بپرسد هنوز به یاد می آورید  این یک مثال ساده از مسائل روزمره ی همه ما بود . حواسمان باشد موقع یادگیری فقط باید به یادگیری توجه کنیم و تمام حواس پنجگانه  مان را متمرکز آموزش جدید کنیم و گرنه از حافظه حسی  اطلاعات وارد شده اما از گذرگاه حافظه کوتاه مدت وارد حافظه بلندمدت نخواهد شد این اتفاق خیلی سر کلاس درس برای دانش آموزان  می افتد که یک سوال ذهنتان را مشغول میکند و از آن به بعد تمام درگیری مغزتان متوجه همان سوال است و اجازه ورود اطلاعلت دیگر به حافظه بلند مدت تان را نمی دهد و کاری که باید بکنید این است  که آن  سوال یا سوالاتتان را یادداشت کرده که مطمئن باشید یادتان نمی رود و در انتهای بحث آن را از مدرس بپرسید   و تمام توجهتان به تدریس مدرس باشد ..

  بلافاصله پس از یادگیری بیشترین میزان فراموشی اتفاق می افتد همه ما مطالبی که برای اولین بار می آموزیم  یا می شنویم و می بینیم  و بعد از مدت زمان 20 دقیقه  حدود 40درصد  آن ها را فراموش می کنیم . اکنون با توجه به شناختی که نسبت به حافظه پیدا کردید می خواهم  که به راهکارهایی بپردازم که  به ما کمک می کند تا بهتر مطالبی که می خواهیم را به ذهن بسپاریم و دیگر نگران فراموش کردن آنها نباشیم .

روش‌های انتقال اطلاعات به حافظه بلند مدت و پیشگیری از فراموشی:

1. تکرار و تمرین منظم: تکرار و تمرین  منظم اطلاعات موجب انتقال آنها به حافظه بلند مدت می‌شود.مرور کردن مطالب در فواصل زمانی مناسب بسیار بسیار نقش کلیدی در تثبیت مطالب دارد . 
2. ترکیب مختصر-معناشناختی:  تلاش کنید پس از یادگیری  مطالب جدید از آنها خلاصه تهیه کنید و  ارتباط معنایی مطالب را باهم بررسی کنید

مثلا در درس فیزیک  انواع حرکت سرعت ثابت و شتابدار که بررسی می شود سعی کنید  مباحث را به هم ربط دهید شباهت ها و تفاوت ها را ذکر کنید فرمول های هر نوع را جداگانه بنویسید و تفاوت و نوع استفاده آنها در مسائل را به صورت جزیی بررسی کنید و وقتی مطالب اینگونه بررسی می شوند مطمئنا به درک بهتر و ثبت بهتر آنها در حافظه کمک می کند 

استفاده از تصاویر ذهنی:

ایجاد تصاویر ذهنی و واقعی از مطالب می‌تواند حفظ اطلاعات را تسهیل کند. در کنار آن خلاصه مطالب خود از تصاویر و نمودارها و …. کمک بگیرید تصاویر  نقش بسزایی در ثبت  اطلاعات در حافظه دارند .

1. تدوین یادداشت‌های خود: تدوین یادداشت‌های شخصی با کلمات خودتان می‌تواند به خاطرسپاری بهتر کمک کند.از علامت ها و شکلک های مخصوص خودتان برای نوشتن جزوات و یادداشت ها و خلاصه برداری تان استفاده کنید اینکار کمک میکند مطالب را علاوه بر اینکه سریع مرور میکنید دقیقا به یاد بیاورید .
2. استفاده از روش‌های تعاملی: انجام تمرین‌ها، حل مسائل و توضیح مطالب به دیگران باعث تقویت یادگیری و حفظ می‌شود.این اتفاق می تواند در گروه های دوستانه رقم بخورد و هر کدام از شما می توانید بر حسب توانمندی هایتان مطالب را با هم به اشتراک بگذارید خیلی خیلی بهتر یادبگیرید  و به ذهن بسپارید . 
3. خواب کافی و تغذیه مناسب: خواب مناسب و تغذیه صحیح می‌توانند تأثیر بزرگی بر توانایی حفظ اطلاعات داشته باشند.استفاده از مواد غذایی شیرین وشکر دار در اول صبح باعث می شود سطح قند خون به یکباره بالا رفته و سریعا افت کند که باعث بدحالی و ضعف می شود  حس و حال شما موقع یادگیری و آموزش روی ثبت اطلاعات تاثیر می گذارد اگر خواب آلود یا بی حال یا گرسنه باشید تثبیت مطالب و یادگیری بسیار بسیار کاهش پیدا می کند . پس حتما سعی کنید خواب کافی  حدود هفت ساعت در شبانه روز را داشته باشید و مصرف شیرینی جات را کاهش دهید و صبحگاه چند حرکت کششی انجام دهید و با انرژِی به امر مهم یادگیری بپردازید.

در نهایت، برای جلوگیری از فراموشی مطالب، می‌بایست به تمرین و تکرار منظم توجه کنید، از تکنیک‌های یادگیری متنوع استفاده کنید و با توجه به خصوصیات شخصیتی خود، روش‌هایی را انتخاب کنید که برای شما بهترین نتایج را به ارمغان می‌آورد.